Ingenieurs van de ziel legt de worsteling bloot van schrijvers in totalitaire tijden. Het is een journalistieke zoektocht van Frank Westerman naar de meest bizarre en ingrijpende periode in de Russische literatuur: de pogingen van het communistische bewind (1917-1991) om schrijvers te dwingen zich te onderwerpen aan propaganda van partij en staat.

Reizend door het verleden maken we eerst kennis met de geestdrift tijdens de Russische Revolutie, toen kunst en werkelijkheid nog op dezelfde (radicale) nieuwe leest werden geschoeid. Bekende en gerespecteerde schrijvers bezongen lyrisch de bouw van kanalen en stuwdammen in boeken met titels als De waterkrachtcentrale en Voorwaarts tijd!

Maar hun opgewektheid – eerst nog spontaan en idealistisch – slaat langzamerhand om in een (van staatswege) verplichte lofzang. Want de kolossale waterwerken leiden maar al te vaak tot dwang en vernietiging onder het volk. Toch doet niet iedere schrijver mee aan deze propaganda en dat leidt natuurlijk tot spanningen en represailles.

Westerman omschrijft deze periode vooral door een – ook in Nederland bekende – schrijver te volgen: Konstantin Paustovski. Maar ook aan Andrej Platonov en Boris Pilnjak, twee andere schrijvers uit dezelfde periode, wordt ruim aandacht besteed.

Aanvullende info

• Dwarsligger #123
• Inclusief kaart
• Bekroond met de Dr. Wijnaendts Francken Prijs (2003) en de Jan Greshoffprijs (2004)
• Op de shortlist van De Gouden Uil (2003) en de AKO Literatuurprijs (2002)

Recensies uit de media

• Historisch Nieuwsblad: ‘Westerman beschrijft met inlevingsvermogen de enorme tragiek van schrijvers onder Stalin. Naast Paustovski passeren nog een aantal auteurs de revue, waarvan Andrej Platonov en Boris Pilnjak de meeste aandacht krijgen. Zij lijken naïever en misschien wel oprechter te zijn geweest dan Paustovski. Waar Paustovski angstvallig de grillige partijlijn in de gaten hield […], publiceerden Platonov en Pilnjak boeken die niet op goedkeuring van de literaire paus Maksim Gorki mochten rekenen.’
• (Recensie op) bol.com: ‘Frank Westerman doet op indringende wijze verslag van de lotgevallen van Sovjetschrijvers, die verplicht werden thema’s te kiezen uit grootschalige industrialisatieprojecten van de staat. Hij heeft het in het bijzonder over een zekere Paustovski. Deze besluit een roman te schrijven over de zoutwinning van Kara Bogaz. Dankzij dit boek slaagt hij erin Stalin te overleven, wat niet gezegd kan worden van tientallen andere schrijvers.’

Over de auteur
Frank Westerman (Emmen, 1964), voluit Frank Martin Westerman, is journalist en schrijver. Hij studeerde tropische cultuurtechniek in Wageningen. Als correspondent was hij actief voor de Volkskrant en NRC Handelsblad en wist hij als enige journalist door te dringen tot Srebrenica ten tijde van de val in 1995. Met het boek De brug over de Tara (1994) luidde hij zijn schrijverschap in.